THE ARCHITECTURE OF CRISIS
The 21st century appears to be an epoch in which contrasts have become the determinant of all areas of life. The term ‘crisis’ originates from Greek κρίσις ‘krisis’ and means, in a general sense: choice, decision-making process, struggle and fight under the pressure of time. In the public discourse we most often encounter the subject of the climate crisis. It constitutes the chief topic of discussions in the scope of sustainable development and creation of new paradigms of planning and designing. In fact, ‘crisis’ is a widespread phenomenon and refers to the fundamentals of functioning of societies, economy, climate and, last but not least, the system of values which the post-Enlightenment society was based on. The vision of humanism – as the basic value underlying the civilisation development – falls when faced with brutal phenomena in the world of economy, politics, sociology and global threats. We assume a priori that development is the objective of the mankind. However, we can notice in many areas that the development at all cost becomes the cause of the phenomena endangering not only individuals, communities or nations, but the very existence of humanity as such.
The crisis / turning point / breakdown of previous directions of development in different fields is becoming a permanent and common phenomenon leading to the decline of trust to the state, institutions, democracy, science, authority and developmental objectives. A sense of constant threat becomes grounds for the negation of liberal development concepts and the return to the ideas of statism. Crisis, from the perspective of sociology, poses a risk to the fluidity of the developmental cycle of societies and may result in destructive processes. The source of such processes lies in conflicts, whose peaceful solution – without revolutionary changes (both in material and spiritual sphere) – seems to be unattainable. This fact has impact on architectural space, which has always been the image and reflection of the society that constructs it.
All the above-mentioned issues contribute to the appearance of contemporary architecture – full of contrasts, contradictions and radically different development trends. Therefore we pose the following questions including seeming or actual contradictions, which may become the subject of discussion. These questions represent, in fact, challenges which should be addressed by the analysis of the directions of contemporary architecture:
- expenditure vs profit in the design addressing the requirements of ‘sustainable development’ (?);
- ‘green’ architecture vs architecture of advanced technologies (?);
- modern architecture vs ‘spiritus temporis’ (?)
- atrophy vs development – as a new determinant in urban planning (?);
- social architecture vs architecture of surfeit (?);
- temporary architecture (pop-up architecture, emergency and disaster shelters) vs territoriality in architecture (?);
- architecture of temporary housing vs identity in architecture (?);
- architecture of poverty vs critical regionalism (?);
- recycling in architecture vs upcycling in architecture (?);
- landscapes of conflicts (vs) space of conciliation (?)…
The conference ‘Modernity in Architecture’ will be accompanied by an exhibition dedicated to several generations of the Majerski family, creators of art and architecture. The opening of the exhibition will be followed by lectures on Ferdynand Majerski (1832-1921), Stanisław Majerski (1872-1926) and Zygmunt Majerski (1909-1979).
ARCHITEKTURA KRYZYSU
XXI wiek jawi się okresem, gdzie kontrasty stały się wyznacznikiem wszystkich dziedzin życia. Termin pochodzi z greckiego stgr. κρίσις „krisis” i oznacza, w sensie ogólnym, wybór, decydowanie, zmaganie się, walkę, w której konieczne jest działanie pod presją czasu. W dyskursie publicznym najczęściej spotykamy temat kryzysu klimatycznego i on jest głównym tematem dyskusji w kontekście zrównoważonego rozwoju i budowy nowych paradygmatów planowania i projektowania. W rzeczywistości jednak kryzys jest zjawiskiem powszechnym i dotyczy podstaw funkcjonowania społeczeństw, gospodarki, klimatu, ale przede wszystkim systemu wartości, na których opierało się post-oświeceniowe społeczeństwo. Wizja humanizmu jako podstawowej wartości leżącej u podstaw rozwoju cywilizacyjnego upada, w zetknięciu z brutalnymi zjawiskami w świecie ekonomii, polityki, socjologii i zagrożeń globalnych. Zakładamy a priori, że celem ludzkości jest rozwój. Widzimy jednak, że na wielu polach rozwój za wszelką cenę staje się przyczyną zjawisk zagrażających, zarówno jednostce, grupom społecznym, narodom, a na końcu istnieniu ludzkości w ogóle.
Przesilenie, przełom, załamanie się dotychczasowych linii rozwoju w różnych dziedzinach życia stają się zjawiskiem stałym i powszechnym, prowadzącym do upadku zaufania do państwa, instytucji, demokracji, nauki, autorytetów, celów rozwojowych. Poczucie ciągłego zagrożenia staje się podstawą negowania liberalnych koncepcji rozwojowych i powrotu do idei etatyzmu. Kryzys, w ujęciu socjologicznym, zagraża płynności cyklu rozwojowego społeczeństw i może być przyczyną procesów destrukcyjnych, których źródłem są konflikty, których rozwiązanie bez rewolucyjnych zmian (w sferze materialnej i duchowej) wydaje się nieosiągalne. Nie pozostaje to bez wpływu na przestrzeń, która zawsze była obrazem kondycji społeczeństwa, które ją buduje.
Te wszystkie problemy nie pozostają bez wpływu na współczesną architekturę, pełną sprzeczności, kontrastów i radykalnie odmiennych nurtów rozwojowych. Stawiamy więc, jako temat dyskusji, pozorne lub rzeczywiste sprzeczności, może pytania o wyzwania, jakie stawia przed nami analiza dróg współczesnej architektury:
- nakład vs. zysk w projektowaniu w duchu “zrównoważonego rozwoju” (?);
- “zielona” architektura vs. architektura zaawansowanej technologii (?);
- architektura nowoczesna vs. “spiritus temporis” (?)
- atrofia vs. rozwój jako nowy wyznacznik w planowaniu (?);
- architektura socjalna vs. architektura przesytu (?);
- architektura tymczasowa, ratunkowa vs. terytorialność w architekturze (?);
- architektura czasowego zamieszkania vs. tożsamość w architekturze (?);
- architektura biedy vs. krytyczny regionalizm (?);
- recykling w architekturze vs. upcykling w architekturze (?);
- krajobrazy konfliktów (vs.) przestrzeń koncyliacji (?)…
Konferencji Nowoczesność w Architekturze towarzyszyć będzie wystawa poświęcona kilku pokoleniom rodziny Majerskich, twórców architektury i sztuki. Otwarcie wystawy uświetnią swoimi wykładami autorzy opracowań na temat Ferdynanda Majerskiego (1832-1921), Stanisława Majerskiego (1872-1926) i Zygmunta Majerskiego (1909-1979).